MOKCHA

МОКШЕНЬ

 

 

Depuis la proclamation de la république de Mordovie en 1994, le mokcha, l'erza et le russe sont les trois langues officielles de ce membre de la Fédération de Russie situé au sud-est de Moscou. Parlé principalement dans la partie occidentale de la république, le mokcha forme avec l'erza le groupe mordve de la branche finno-ougrienne de la famille ouralienne. Des six dialectes principaux qui constituent la langue, seul celui du nord-ouest a servi de base à la langue littéraire qui s'écrit à l'aide de l'alphabet cyrillique. Bien qu'enseigné dans les écoles élémentaires et malgré son statut officiel, le russe prédomine sur l'ensemble du territoire.

                     

ALPHABET CYRILLIQUE MOKCHA

 

А   Б   В   Г   Д   Е   Ё   Ж   З   И   Й   К

Л   М   Н   О   П   Р   С   Т   У   Ф   Х   Ц

Ч   Ш   Щ   Ъ   Ы   Ь   Э   Ю   Я

 

LES NOMBRES

Son système numéral est décimal.

 

1         фкя
2         кафта
3         колма
4         ниле
5         вете
6         кота
7         сисем
8         кафкса
9         вейхкса
10       кемонь

11        кефкие
12        кемгафтува
13        кемголмува
14        кемнилие
15        кеветие
16        кемготува
17        кемзисемге
18        кемгафксува
19        кевейхксые

20       комсь
21        комсь фкие
22        комсь кафтува
23        комсь нолмува
24        комсь нилие
25        комсь ветие
26        комсь котува
27        комсь сисемге
28        комсь кафксува
29        комсь вейхксые
30        колмоньгемонь
40        нильгемонь
50        ведьгемонь
60        кодгемонь
70        сизьгемонь
80        кафксогемонь
90        вейхксогемонь
100      сяда
1000   тёжянь

 

LE TEMPS

LA DIVISION DU TEMPS

matin   шобдава
midi   шинькучка
soir   илядь
nuit   ве

jour   ши
semaine   недяля
mois   ков
année   киза

minute   минута
heure   част

hier   исяк
aujourd'hui   тячи
demain   ванды

 

 

LES JOURS DE LA SEMAINE

lundi   понедельник
mardi   шавши
mercredi   вержи
jeudi   шуваланя
vendredi   пяденця
samedi   ёткши
dimanche   недляши

 

 

LES MOIS DE L'ANNEE

janvier   январь
février   февраль
mars   март
avril   апрель
mai   май
juin   июнь
juillet   июль
août   август
septembre   сентябрь
octobre   октябрь
novembre   ноябрь
décembre   декабрь

Remarque:  Les noms des mois de l'année sont russes.

 

LE CORPS HUMAIN

artère  версан
barbe  сакал
bouche  курга
bras  кядь
cerveau  уй                          
cheveu  шяярь
cheville  пильге полда
cil  сельмопонат
coeur  седи
colonne vertébrale  каряз
corps  ронга
côte  ирдез
cou  кърьга, сялдаз
coude  кенерьпакарь
crâne  пря пакарь
cuisse  пильге пукша
dent  пей
doigt  сур
dos  копорь, каряз
épaule  лафту
estomac  пеке
fesse   пукша
foie  макса
front  коня
genou  пълманжа
gorge  къргапарь
hanche  сюрок, маклок
intestin  сюла
jambe  пильге
joue  щёка
langue  кяль
larme  сельмоведь
lèvre  търва
mâchoire  пей пакарь, шама пялькс, саласкат
main  кядь
menton  ула, улал
moustache  уса          
muscle  пукша
narine  шалхковаря
nerf  сан
nez  шалхка
nombril  пупок, бокон вядьме
nuque  шовонь
oeil  сельме
ongle  кенже
oreille  пиле
orteil  пильге сур
os  пакарь
paupière  сельмокер
peau  кедь
pied  пильге
poignet  кядькърга
poing  мокшенда
poitrine  мяште
pouce  пяльхкя
pouls  пульс
poumon  тевлав
rein  пичемарь
ride  сърмафкс
salive  сельге
sang  вер
sein   мяште
sourcil  сельмокаба
squelette   пакарьхть, камбраз, калоп
sueur  ливозь
talon  кочкяря
tête  пря
veine  версан
ventre  пеке
visage  шама

 

LES ANIMAUX

animal   жувата, ракша
abeille   меш
agneau   вероз
aigle   орёл
âne   осёл, ишим
araignée   котфонь кодай, бабань салай
autruche   страус
baleine   кит
canard   яксярга
cerf   сярда
chameau   верблюд
chat   ката
cheval   алаша, лишме
chèvre   сява, каза
chien   пине
cochon   тува
coq   атякш
crabe   краб
crapaud   ватракш
crocodile   крокодил
dauphin   дельфин
écureuil   ур
éléphant   слон
escargot   улитка, вирень пиле
fourmi   панжам
girafe   жирафа
gorille   горилла
grenouille   ватракш
guêpe   кенди
hérisson   сеель
hibou   корож
hippopotame   бегемот
hirondelle   пъзьгата
insecte   насекомай, инжа
kangourou   кенгуру
lapin   куднумол
léopard   леопард
lézard   нетьказ
libellule   салмоксонь салай
lièvre   нумол
lion   леф
loup   върьгаз
mouche   кару
moustique   сяське
mouton   уча
oie   маци
oiseau   нармонь
ours   офта
panthère   пантера
papillon   мелавня
perroquet   попугай
phoque   тюлень
pigeon   мече, меченя
poisson   кал
poule   сараз
puce   шичав
rat   кърьса
renard   келазь
requin   акула
rhinocéros   носорог
sangsue   педли
sauterelle   циледи
serpent   куй
singe   обезьян, эбезь
souris   шеер
taupe   модамаксака
taureau   бука
tigre   тигра
tortue   черепаха
vache   тракс
veau   вазня, ваз
zèbre   зебра

 

LA TERRE ET LE MONDE

LA NATURE

air   кожф
arbre   шуфта
argent   сия
bois   шуфта
branche   тарад
brouillard   сюне, сув
chaleur   лямбе
ciel   менель
côte   търва
couleur   тюс
désert   шава васта
eau   ведь
éclair   ёндол
étoile   тяште
fer   кшни
feu   тол
feuille   лопа
fleur   панчф
fleuve   ляй
forêt   вирь
froid   якшама, кельме
fumée   качам
glace   эй
herbe   тише
île   остров
inondation   наводнения, шада
lac   эрьхке
lumière   валда
lune   ков
mer   моря
monde   мастор
montagne   панда
neige   лов
nuage   пель
ombre   цильф, эшкс
or   зърня
papier   кагод
pierre   кев
plante   касыкс
pluie   пизем
poussière   пуль
racine   ункс, юр
rocher   кев панда
sable   шувар, песок
soleil   ши
tempête   давол
Terre   мода
terre   мода
vent   варма
verre   клянць, клянцек

 

 

LES COULEURS

blanc   акша
bleu  сенем
jaune   тюжя
noir   равжа
rouge   якстерь
vert   сянгяря, пиже

 

 

LES POINTS CARDINAUX

nord   север, кельмоширь
sud   лямбо ширь
est   шинь стяма шире
ouest   запад, шивалгома

 

 

LES SAISONS

printemps   тунда
été   киза
automne   сёксе
hiver   тяла