• EVENKI

    ЭВЭДЫ

     

     

    L'evenki, à ne pas confondre avec l'even, est la plus importante langue toungouse de la famille altaïque parlée en Chine, en Mongolie et en Russie dans l'ancien district autonome des Evenks (Evenkie) remplacé depuis par le kraï de Krasnoïarsk, en Sibérie. En Russie, l'evenki possède au moins 14 dialectes et s'écrit avec l'alphabet cyrillique alors qu'il utilise en Chine l'écriture latine et l'écriture mongole à titre expérimental. Bien qu'enseignée dans les écoles maternelles et primaires, la langue est menacée d'extinction. La présence du russe se fait nettement sentir dans le vocabulaire pour s'adapter au monde moderne.

     

     


    ALPHABET CYRILLIQUE EVENKI

     

    А   Б   В   Г   Д   Е   Ё   Ж   З   И   Й   К

    Л   М   Н   Ӈ   О   П   Р   С   Т   У   Ф  Х  

    Ц   Ч   Ш   Щ   Ъ   Ы   Ь   Э   Ю   Я

     

    NB:  En raison de problèmes techniques, le diacritique macron situé sur les lettres a, e, и, o, у, ы, э, ю, et я est décalé par rapport à la graphie d'origine.

     


    LES NOMBRES

    Le système numéral est décimal avec l'emprunt au russe pour le nombre 1000.


    1           умӯн
    2           дю̄р
    3           илан
    4           дыгин
    5           тунӈа
    6           нюӈун
    7           надан
    8           дяпкун
    9           егӣн
    10         дя̄н


    11          дя̄н умӯн
    12         дя̄н дю̄р
    13         дя̄н илан
    14         дя̄н дыгин
    15         дя̄н тунӈа
    16         дя̄н нюӈун
    17         дя̄н надан
    18         дя̄н дяпкун
    19         дя̄н егӣн    


    20        дю̄р дя̄р
    21         дю̄р дя̄р умӯн
    30        илан дя̄р
    40        дыгин дя̄р
    50        тунӈа дя̄р
    60        нюӈун дя̄р
    70        надан дя̄р
    80        дяпкун дя̄р
    90        егӣн дя̄р
    100      нямāдӣ
    1000   тысяча

     


    LE TEMPS


    LA DIVISION DU TEMPS

    matin   тымāнӣ
    midi   тырганӣ дулинин, тыргакāкӯн
    soir   долболтоно
    nuit   долбонӣ

    jour   тырганӣ
    semaine   надалла, неделя
    mois   бēга
    année   анӈанӣ

    minute   минута
    heure   час

    hier   тынӣвэ
    aujourd'hui   эсӣ, эсӣ тырга
    demain   тэгэмӣ, тымāтнэ

     


    LES JOURS DE LA SEMAINE

    lundi   понедельник
    mardi   вторник
    mercredi   среда
    jeudi   четверг
    vendredi   пятница
    samedi   суббота
    dimanche   воскресенье

     


    LES MOIS DE L'ANNEE

    janvier   январь
    février   февраль
    mars   март
    avril   апрель
    mai   май
    juin   июнь
    juillet   июль
    août   август
    septembre   сентябрь
    octobre   октябрь
    novembre   ноябрь
    décembre   декабрь


    Remarque:  Les noms des jours de la semaine et des mois de l'année sont russes.

     

     

    LE CORPS HUMAIN 

     

    artère  уӈикта, уникта
    barbe  гургакта
    bouche  амӈа
    bras  ӈāлэ
    cerveau  иргэ
    cheveu   ню̄риктэ
    cheville   аю̄, аю̄кāн
    cil  саримикта
    coeur   мēван
    colonne vertébrale  нири, идирэ̄
    corps  иллэ
    côte  эвтылэ
    cou  никимна
    coude  э̄рӯн, ӣчэ̄н
    crâne  э̄ллэ, деллэ
    cuisse   бōкан
    dent  ӣктэ
    doigt  умӯкэ̄чэ̄н
    dos  согдонно
    épaule   мӣрэ
    estomac  уригдэ, хукитэ
    foie  хакин
    front   омкото, хэе, хоё                                  
    genou   хэнӈэн
    gorge   моӈон, нимӈэӈкӣ
    hanche   бōкан, алас
    intestin  силукта
    jambe  халган
    joue  анчāн
    langue  чōлӣ
    larme  инямукта
    lèvre  хэдюн, хэмун
    mâchoire  дег, ӣкэ̄н
    main   ӈāлэ
    menton   дег, ӣкэ̄н
    moustache   гургакта
    muscle   гуллука, муӈи
    narine   сēлун
    nerf  нерв
    nez  оӈокто
    nombril   чуӈурэ̄, уӈурэ̄
    nuque   утумук
    oeil   э̄са
    ongle  осӣкта
    oreille  сēн
    orteil   умӯкэ̄чэ̄н
    os   гирамна
    paupière  саримикта, э̄сагда
    peau  тыкикта
    pied  халган
    poignet   билэн
    poing   колто
    poitrine  хикэн
    pouce  эӈкӣ
    pouls  тэмиктэ, уӈикта, уникта
    poumon  эвтэ
    rein   босокто
    ride  хоникā
    salive   дяликса, тумин
    sang   сэ̄ксэ
    sein  укун
    sourcil   саримикта
    squelette  гирамнарикта
    sueur  нēксэ, нēсэӈ
    talon  ӈӣӈты
    tête  дыл
    veine  уӈикта, уникта
    ventre  хукитэ, ур
    visage  дэрэ

     

     


    LES ANIMAUX

     

    animal   бэйӈэ̄, бэю̄н
    abeille   дювуктэ, дюгуктэ
    agneau   бēруткāн
    aigle   киран
    araignée   атакӣ
    autruche   страус
    baleine   кит
    canard   мӯдэгӣ, мӯдыгӣ, нӣкӣ
    cerf   орон
    chameau   верблюд, тэмэгэ̄н
    chat   кошка
    cheval   мурин
    chèvre   каир, гивчэ̄н
    chien   ӈинакин
    cochon   свинья, сунюрин
    coq   петух
    crapaud   вēра
    écureuil   улукӣ, кэрэмун
    éléphant    слон
    escargot   бадялакӣ тэпкун
    fourmi   ӣриктэ̄
    girafe   жираф
    gorille   горилла
    grenouille   бадялакӣ
    guêpe   дювуктэ
    hérisson   ёж
    hibou   иӈтылгун, хумкэ̄
    hirondelle   вēликā
    insecte   кумикэ̄н
    lapin   кролик
    lézard   хисэлэ̄
    libellule   гидалӯ, гидавкӣ, лиргавкӣ
    lièvre   муннукāн, туксакӣ
    lion   лев
    loup   иргичӣ
    mouche   дылкэ̄н, дылкэ̄кэ̄н
    moustique   ӈанмакта
    mouton   овца
    oie   нюӈнякӣ
    oiseau   дэги
    ours   хомōты̄
    papillon   лорукӣ, лэрукчэ̄н, лэрэкчэ̄н
    perroquet   попугай
    phoque   калим, кума
    pigeon   диргивкӣ, туту
    poisson   олло
    poule   курица, тумиты̄
    puce   болоска, булак
    rat   сиӈэрэ̄кэ̄н
    renard   сулакӣ
    requin   акула
    sangsue   куликāн
    sauterelle   сивсикӯн
    serpent   кулӣн
    singe   обезьяна
    souris   сиӈэрэ̄кэ̄н
    taupe   матаӈа, матагā, пеӈаты̄
    taureau   ōгус
    tigre   тигр
    tortue   черепаха
    vache   корова, мачалэ̄
    veau   эӈнэкэ̄н

     

     

    LA TERRE ET LE MONDE

     

    LA NATURE

    air   воздух
    arbre   мō
    argent   мэӈун
    bois   мō
    branche   гара
    brouillard   тамнакса
    chaleur   няма, нямапчу
    ciel   няӈня
    côte   дяпка
    couleur   цвет
    désert   пустыня
    eau   мӯ
    éclair   хōсни, хōсин
    étoile   осикта
    fer   сэлэ
    feu   того
    feuille   авданна
    fleur   цветок, чукты
    fleuve   бира
    forêt   мōса, ды̄лэ̄, агӣ
    froid   иӈин, доӈото
    fumée   саӈнян
    glace   дюкэ
    herbe   чӯка
    île   бур
    inondation   мӯдэ̄н
    lac   āмут
    lumière   ӈэ̄рӣ, гарпа
    lune   бēга
    mer   лāму, море
    monde   дуннэ, буга
    montagne   урэ
    neige   сиӈилгэн
    nuage   тӯксу
    ombre   ханян, симӈун
    or   алта
    papier   бумага
    pierre   хӣсэ, дёло
    plante   растение
    pluie   тыгдэ, удун
    poussière   нāмнэ
    racine   ӈӣӈтэ
    rocher   хēкса, кадар
    sable   иӈā
    soleil   дылачā
    tempête   суги, хигин
    Terre   Дуннэ
    terre   тукала, дуннэ
    vent   эдын
    verre   стекло

     

     

    LES COULEURS

    blanc   багдама
    bleu   чӯтӯма
    jaune   сиӈама
    noir   коӈномо
    rouge   хулама
    vert   чулама

     


    LES POINTS CARDINAUX

    nord   север
    sud   юг
    est   восток
    ouest   запад

     


    LES SAISONS

    printemps   неӈненӣ
    été   дюганӣ
    automne   болонӣ
    hiver   тугэнӣ

     

     


    Tags Tags : , , , , , ,