BOURIATE

БУРЯАД

 

Proche du mongol, le bouriate appartient à la famille des langues altaïques. Les linguistes ont relevé pas moins de 13 dialectes principaux répartis entre la Russie, la Chine et la Mongolie. Le khori sert de base au bouriate standard, langue de la république de Bouriatie, en Sibérie russe, et emploie l'alphabet cyrillique comme toutes les autres langues de la Fédération de Russie. Si la formation de ce peuple s'est développée sous l'Etat russe, l'essentiel de la population vit autour de la capitale, Oulan-Oude.

 

 

ALPHABET CYRILLIQUE BOURIATE

 

А   Б   В   Г   Д   Е   Ё   Ж   З   И   Й   К   Л  

М   Н   О   Ө   П   Р   С   Т   У   Ү   Ф   Х   Һ  

Ц   Ч   Ш   Щ   Ъ   Ы   Ь   Э   Ю   Я

 

 

LES NOMBRES

Le système numéral bouriate est décimal.

 

1            нэгэн
2            хоёр
3            гурбан
4            дүрбэн
5            табан
6            зургаан
7            долоон
8            найман
9            юһэн
10          арбан

11           арбан нэгэн
12          арбан хоёр
13          арбан гурбан
14          арбан дүрбэн
15          арбан табан
16          арбан зургаан
17          арбан долоон
18          арбан найман
19          арбан юһэн

20         хорин
21          хорин нэгэн
30         гушан
40         дүшэн
50         табин
60         жаран
70         далан
80         наян
90         ерэн
100       зуун
1000    мянган

 

 

LE TEMPS

 

LA DIVISION DU TEMPS

matin   үглөөгүүр, үглөө
midi   хахад үдэр
soir   үдэшын саг, үдэшэлэн
nuit   һүни

jour   үдэр
semaine   долоон хоног
mois   һара
année   жэл

minute   минута
heure   саг, час

hier   үсэгэлдэр
aujourd'hui   мүнөөдэр
demain   үглөөдэр

 

LES JOURS DE LA SEMAINE

lundi   гарагай хоёр
mardi   гарагай гурбан
mercredi   гарагай дүрбэн
jeudi   гарагай табан
vendredi   гарагай зургаан
samedi   гарагай долоон
dimanche   гарагай нэгэн

 

LES MOIS DE L'ANNEE

janvier   январь
février   февраль
mars   март
avril   апрель
mai   май
juin   июнь
juillet   июль
août   август
septembre   сентябрь
octobre   октябрь
novembre   ноябрь
décembre   декабрь

 

Remarque:  Les noms des mois de l'année sont russes alors que les noms des jours de la semaine sont formés à partir des nombres.

 

 

LE CORPS HUMAIN

artère  артери, һудаһан
barbe   һахалсохо, духа
bouche   аман
bras  гар
cerveau   уураг тархи
cheveu   үһэн
cheville   шагай
cil   һорьмоһон
coeur   зүрхэн
colonne vertébrale  нюрган
corps   бэе
côte  хабһан
cou    хүзүүн
coude  тохоног
crâne   хохимой, яһан тархи
cuisse   гуя
dent   шүдэн
doigt   хурган
dos  нюрган
épaule   дала мүр
estomac  хото
fesse   һуудал, хондолой
foie   эльгэн
front   сохо, духа
genou   үбдэг
gorge   хоолой
hanche   гуя
intestin  гэдэһэн
jambe  хүл
joue   хасар
langue   хэлэн
larme   нюдэнэй нёлмоһон
lèvre   урал
mâchoire   үргэн
main   гар
menton  үргэн
moustache   һахал
muscle  булшан, балсан
narine   хамарай нүхэн
nerf   һудаһа мэдэрэл
nez   хамар
nombril   хүйһэн
nuque    шэлэ хүзүүн
oeil   нюдэн
ongle   хюмһан
oreille   шэхэн
orteil    хурган
os   яһан
paupière   зубхи
peau   арһан
pied   хүл
poignet    сарбуу
poing   нюдарга
poitrine   сээжэ
pouce   эрхы хурган
pouls   һудал
poumon   уушхан
rein  бөөрэ
ride  уршалаа
salive   шүлһэн
sang   шуһан
sein   хүхэн
sourcil    нидхэ
squelette   араг яһан
sueur   хүлһэн
talon  һүеы
tête   толгой, тархи
veine   шуһанай гүйдэг һудаһан
ventre   гэдэһэн
visage  нюур

 

 

LES ANIMAUX

animal   амитан
abeille   зүгы
agneau   хурьган
aigle   бүргэд
âne   элжэгэн
araignée   абаахай
autruche   страус, тэмээн шубуун
baleine   абарга загаһан, халим
canard   нугаһан
cerf   оро (domestique), буга (sauvage)
chameau   тэмээн
chat   хөөшхэ, миисгэй
cheval   морин
chèvre   ямаан (domestique), гүрөөһэн (sauvage)
chien   нохой
cochon   гахай
coq   эрэ тахяа  азарга тахяа
crabe   далайн хабшаахай
crapaud   томо эреэн баха
crocodile   матар, хорходиил
dauphin   дельфин, далайн гахай
écureuil   хэрмэн
éléphant   заан
escargot   дун хорхой
fourmi   шоргоолзон
girafe   жираф
gorille   хүн дүрсэтэ һармагшан
grenouille   баха
guêpe   хорото шара
hérisson   заряа
hibou   бэгсэргэ
hippopotame   бегемот, уһанай үхэр
hirondelle   хараасгай
insecte   хорхой шумуул
kangourou   кенгуру, үхэр алаг дааган
lapin   молтогшон туулай, гэрэй туулай
léopard   эрбэс, эрбэд
lézard   гүрбэл
libellule   тэрмээлжэн
lièvre   шандаган
lion   арсалан
loup   шоно
mouche   батаганаан
moustique   боргооһон
mouton  хонин
oie   галуун
oiseau   шубуун
ours   баабгай
panthère   хара эрбэд
papillon   эрбээхэй
perroquet   тоти
phoque   тюлень, хаб загаһан
pigeon   гулабхаа 
poisson   загаһан
poule   тахяа
puce   булуудха
rat   хэрэлзы
renard   эмэ араата, эмэ үнэгэн
requin   акула
rhinocéros   хамартаа эбэртэй гүрөөһэн
sangsue   хануур хорхой, шуһа һорогшо
sauterelle   таршаа
serpent   могой
singe   һармагшан
souris   хулгана
taupe   мана һохор
taureau   буха
tigre   эреэн гүрөөһэн
tortue   мэлхэй
vache   үнеэн
veau   тугал
zèbre   һудалта адууһан, эреэн морин

 

 

LA TERRE ET LE MONDE

LA NATURE

air   агаар
arbre   модон
argent   мүнгэн
bois   модон
branche   һалаа
brouillard   манан
chaleur   дулаан
ciel   тэнгэри, огторгой
côte   эрье
couleur   үнгэ
désert   элһэн губи
eau   уһан
éclair   сахилгаан
étoile   одон, мүшэн
fer   түмэр
feu   гал
feuille   набша
fleur   сэсэг
fleuve   мүрэн
forêt   ой, ой модон
froid   хүйтэн
fumée   утаан
glace   мүльһэн
herbe   үбһэн, ногоон
île   олтирог
inondation   үер
lac   нуур
lumière   гэрэл
lune   һара
mer   далай
monde   дэлхэй
montagne   хада, уула
neige   саһан
nuage   үүлэн
ombre   һүүдэр
or   алтан
papier   саарһан
pierre   шулуун
plante   ургамал
pluie   бороо
poussière   тооһон
racine   үндэһэн
rocher   хабсагай
sable   элһэн
soleil   наран
tempête   шуурган
Terre   Газар
terre   газар
vent   һалхин
verre   шэл

 

 

LES COULEURS

blanc   сагаан
bleu   хүхэ
jaune   шара
noir   хара
rouge   улаан
vert   ногоон

 

 

LES POINTS CARDINAUX

nord   хойто зүг
sud   урда зүг
est   зүүн зүг
ouest   баруун зүг

 

 

LES SAISONS

printemps   хабар
été   зун
automne   намар
hiver   үбэл