BOTLIKH

БУЙХАДАЛЪИ МИЦӀЦӀИ

 

 

Le botlikh est une petite langue caucasienne parlée principalement dans deux villages du sud-ouest du Daghestan, une république autonome de la Fédération de Russie, l'un nommé Botlikh ou Buikhe et l'autre du nom de Miarsu ou Kilu. Cette langue essentiellement orale appartient au groupe avar-andi-tsez de la famille nakho-daghestanaise et a subi l'influence de l'avar, une langue littéraire de la région faisant partie du même groupe linguistique, si bien que la population est bilingue dans ces deux langues. N'ayant aucun statut officiel, une forme écrite est apparue lors de la première publication du dictionnaire botlikh-russe de 2012 en recourant à une adaptation de l'alphabet cyrillique composé de 61 lettres.  

 

ALPHABET CYRILLIQUE BOTLIKH  (PROVISOIRE)

А   Ā   Аᴴ   Б   В   Г   ГЪ   ГЬ   ГӀ   Д   Е   Ē   Еᴴ   ДЖ

Ж   З   И   Ӣ   Иᴴ   Й   К   КК   КЪ   КЬ   КӀ   КӀКӀ   Л   

ЛЪ   ЛЪЛЪ   ЛӀ   М   Н   О   Ō   П   Р   С   СС   Т   ТӀ  

У  Ӯ   Уᴴ  Х   ХХ  ХЪ   ХЬ   ХӀ   Ц   ЦЦ  ЦӀ   ЦӀЦӀ  Ч  

ЧЧ   ЧӀ   ЧӀЧӀ   Ш   Щ   Ъ   Э   Эᴴ

 

 

LES NOMBRES

Le système numéral est de type décimal.

1           цеб
2           кӏеда
3           гьабуда
4           бугъуда
5           иштуда
6           инлӏида
7           гьакьуда
8           бикьида
9           гьачӏада
10         гьацӏада

11          гьацӏалъи цеб
12         гьацӏалъи кӏеда
13         гьацӏалъи гьабуда
14         гьацӏалъи бугъуда
15         гьацӏалъи иштуда
16         гьацӏалъи инлӏида
17         гьацӏалъи гьакьуда
18         гьацӏалъи бикьида
19         гьацӏалъи гьачӏада

20        кӏецӏалида
21         кӏецӏалилъи цеб
30        гьабуцӏалида
31         гьабуцӏалилъи цеб
40        бугъуцӏалида
41         бугъуцӏалилъи цеб
50        иштуцӏалида
51         иштуцӏалилъи цеб
60        инлӏицӏалида
61         инлӏицӏалилъи цеб
70        гьакьуцӏалида
71         гьакьуцӏалилъи цеб
80        бикьицӏалида
81         бикьицӏалилъи цеб
90        гьачӏацӏалида
91         гьачӏацӏалилъи цеб
100      бешунуда
1000   азаруда

 

LE TEMPS

LA DIVISION DU TEMPS

matin   ахакьуссу
midi   гьеле
soir   маркӏачӏу
nuit   регьа

jour   зив
semaine   гьакьу
mois   пурцӏцӏу
année   реши

minute   минут
heure   ссагӏат

hier   суни
aujourd'hui   эгьел
demain   ахара

 

LES JOURS DE LA SEMAINE

lundi   итнизив
mardi   талатзив
mercredi   арбагӏзив
jeudi   хамиззив
vendredi   рузманзив
samedi   щаматзив
dimanche   базарзив

 

 

LES MOIS DE L'ANNEE

janvier   йанвар
février   певрал
mars   март
avril   апрел
mai   май
juin   ийун   ???
juillet   ийул   ???
août   август
septembre   сентйабр   ???
octobre   октйабр   ???
novembre   нойабр   ???
décembre   декабр   ???

Remarque:  Les noms des jours de la semaine sont d'origine arabe alors que les mois de l'année sont empruntés au russe.

 

LE CORPS HUMAIN

 
artère   гьирилъи щекӏи
barbe   мигужур
bouche   гъели
bras   гъажи
cerveau   гьани
cheveu   баса
cheville   лелулъи бакьир
cil   гьардулъи баса
coeur   ракӏва
colonne vertébrale   мигъулалъи ракьил
corps   лага
côte   исиб, исибалъижола
cou   гару
coude   цӏцӏикван
crâne   гвадара
cuisse   регъил
dent   салу
doigt   гьецӏил
dos   мигъул
épaule   гъижугъван
estomac   бакӏвал
fesse   бехикъал
foie   регьилъа
front   гьанда
genou   нуку
gorge   рессил, къванкъватӏир
hanche   регъил, ахъу
intestin   руди (grêle), бакьи (gros)
jambe   цӏекӏа
joue   кӏилу
langue   мицӏцӏи
larme   магъа
lèvre   сими
mâchoire   гьирилъи гьамахе
main   реа
menton   жуна
moustache   михъи
muscle   ччубурир
narine   миаралъикъала
nez   миар
nombril   моцол
nuque   гъванща
oeil   гьай
ongle   гьуму
oreille   гьантӏукӏа
orteil   гьецӏил
os   ракьил
paupière   аркъул
peau   хъал
pied   цӏекӏа
poing   зай
poitrine   нихи
pouce   буйин гьецӏил
poumon   хъунссир
rein   кӏкӏуᴴй, пули
ride   къаркъатӏир
salive   тата
sang   гьири
sein   кака
sourcil   кьимссир
sueur   гъаᴴъа
talon   щункӏа
tête   гъвани
veine   гьирилъи щекӏи
ventre   река
visage   ххунххул

 

LES ANIMAUX

animal   хӏайван
abeille   пера
agneau   кьетӏир
aigle   цӏцӏуᴴй
âne   гьамахи
araignée   нуцаххир
baleine   кӏабща
canard   урдек
cerf   ритӏучӏ
chameau   гъварану
chat   геду
cheval   кӏату
chèvre   цӏцӏиналъу
chien   хвай
écureuil   жамжа
éléphant   пил
escargot   щайтӏан
fourmi   танцӏцӏа
grenouille   къуркъу
guêpe   кьимжура
hérisson   гӏужрукъ
hibou   бугьу, руз
hirondelle   чӏчӏикара
insecte   хӏутӏ
lézard   гьургьулу
libellule   гъацӏа
lièvre   кьанкӏар
lion   гъалбацӏ
loup   бацӏа
mouche   тӏунтӏу
moustique   кӏкӏара
mouton   гьанулъа
oie   хъаз
oiseau   щикиб
ours   сиᴴ
papillon   сасакӏу
phoque   регьалъихъвай
pigeon   гъургъу
poisson   хваᴴй
poule   эᴴэчу
puce   чӏантӏи
rat   чачангьинкӏкӏва
renard   сари
sangsue   куренжа
sauterelle   гъацӏа
serpent   берка
singe   маймалак
souris   гьинкӏкӏва
taureau   унса
tigre   цӏиркъ
tortue   щурункъверкъ
vache   зини
veau   гьедир

 

LA TERRE ET LE MONDE

LA NATURE

air   гьава
arbre   руша
argent   арси
bois   гьуди
branche   гьала
brouillard   гьира
chaleur   анссар
ciel   решин
côte   бай
couleur   кьери
eau   лълъени
éclair   пири
étoile   цӏцӏай
fer   коби
feu   цӏай
feuille   гӏаш
fleur   гигина
fleuve   инсса
forêt   рухьу
froid   саир
fumée   ццури
glace   зари
herbe   гьунчӏа
île   чӏинкӏиллъи
lac   игьур
lumière   кванар, нур
lune   пурцӏцӏу
mer   регьа
monde   дунел
montagne   бēл
neige   анзи
nuage   гьира
ombre   анччу
or   мисиди
papier   кагъат
pierre   анча, гьинцӏа
plante   гьунчӏа
pluie   цӏцӏай
poussière   дада
racine   гьикьиб
rocher   анча, гьинцӏа
sable   сира
soleil   мигьи
tempête   сураб мучу
terre   унщи
vent   мучу
verre   матӏу, ссурахӏи

 

 

LES COULEURS

blanc   гьацӏахха
bleu   хъайлъи
jaune   ччакку
noir   бечӏер
rouge   ирхха
vert   ачу

 

 

LES POINTS CARDINAUX

nord   ссевер
sud   къирба
est   машрикъ
ouest   магъриб

 

 

LES SAISONS

printemps   рēбу
été   къену
automne   баран
hiver   ццибуру