BACHKIR

БАШҠОРТСА

 

La république de Bachkortostan, anciennement Bachkirie, membre de la Fédération de Russie, est située entre la Volga et l'Oural. Issu de la langue kipchak, le bachkir, qui partage le statut de langue officielle avec le russe au sein de cette république autonome, appartient au groupe turc de la famille altaïque. La langue utilise à l'écrit une variante de l'alphabet cyrillique et le dialecte kuvakan sert de référence à la langue littéraire.

 

ALPHABET CYRILLIQUE BACHKIR

А   Б   В   Г   Ғ   Д   Ҙ   Е   Ё   Ж   З

И   Й   К   Ҡ   Л   М   Н   Ң  О   Ө  П  

Р   С   Ҫ   Т   У   Ү   Ф   Х   Һ   Ц   Ч
 
Ш   Щ   Ъ   Ы   Ь   Э   Ә   Ю   Я

 

 

LES NOMBRES

Le système numéral du bachkir est de type décimal.

1           бер
2           ике
3           өс
4           дүрт
5           биш
6           алты
7           ете
8           һигеҙ
9           туғыҙ
10         ун

11          ун бер
12         ун ике
13         ун өс
14         ун дүрт
15         ун биш
16         ун алты
17         ун ете
18         ун һигеҙ
19         ун туғыҙ

20        егерме
21         егерме бер
30        утыҙ
40        ҡырҡ
50        илле
60        алтмыш
70        етмеш
80        һикһән
90        туҡһан
100      йөҙ
1000   мең

 

LE TEMPS

LA DIVISION DU TEMPS

matin   иртә
midi   төш, өйлә
soir   кис
nuit   төн

jour   көн
semaine   аҙна
mois   ай
année   йыл

minute   минут
heure   сәғәт

hier   кисә
aujourd'hui   бөгөн
demain   иртәгә

 

LES JOURS DE LA SEMAINE

lundi   дүшәмбе
mardi   шишәмбе
mercredi   шаршамбы
jeudi   кесаҙна  
vendredi   йома
samedi   шәмбе
dimanche   йәкшәмбе

 

LES MOIS DE L'ANNEE

janvier   ғинуар
février   февраль
mars   март
avril   апрель
mai   май
juin   июнь
juillet   июль
août   август
septembre   сентябрь
octobre   октябрь
novembre   ноябрь
décembre   декабрь

Remarque:  Les noms des mois de l'année sont russes à l'exception de janvier qui est une adaptation au bachkir.

 

LE CORPS HUMAIN

artère  артерия
barbe  һаҡал
bouche  ауыҙ
bras  ҡул
cerveau  мейе
cheveu  сәс
cheville  шайтан ашығы
cil   керпек
coeur   йөрәк
colonne vertébrale   умыртҡалыҡ
corps   тән
côte  ҡабырға
cou  муйын
coude  терһәк
crâne  баш һөйәге
cuisse  бот ите
dent  теш
doigt   бармаҡ
dos   арҡа
épaule   ҡулбаш
estomac    ашҡаҙан
fesse   оса, ултырыш
foie   бауыр
front  маӊлай
genou   тубыҡ                      
gorge   тамаҡ
hanche   бот
intestin   эсәк
jambe   аяҡ
joue   яңаҡ                      
langue   тел
larme   йәш                
lèvre   ирен
mâchoire   яңаҡ һөйәге
main  ҡул
menton  эйәк
moustache  мыйыҡ
muscle  мускул
narine   танау тишеге
nerf  нервы
nez   танау                     
nombril   кендек
nuque   елкә, соңҡа
oeil   күҙ
ongle  тырнаҡ
oreille  ҡолаҡ
orteil   бармаҡ
os   һөйәк
paupière   күҙ ҡабағы
peau  тире
pied  аяҡ
poignet   ҡушҡар һөйәктәре
poing   йоҙроҡ
poitrine  күкрәк
pouce   баш бармаҡ
pouls  пульс, тибеш
poumon   үпкә
rein  бөйөр
ride  йыйырсыҡ
salive  шайыҡ
sang  ҡан
sein  имсәк
sourcil   ҡаш                     
squelette   һөлдә
sueur   тир
talon  үксә
tête  баш
veine   вена
ventre  ҡорһаҡ
visage  бит

 

LES ANIMAUX

animal   хайуан
abeille   бал ҡорто
agneau   һарыҡ бәрәсе
aigle   бөркөт
âne   ишәк
araignée   үрмәксе
autruche   дөйәғош, страус
baleine   кит
canard   өйрәк
cerf   болан
chameau   дөйә
chat   бесәй
cheval   ат
chèvre   кәзә
chien   эт
cochon   сусҡа
coq   әтәс
crabe   диңгеҙ ҡыҫалаһы
crapaud   әрмәнде
crocodile   крокодил
dauphin   дельфин
écureuil   тейен
éléphant   фил
escargot   ҡусҡар
fourmi   ҡырмыҫҡа
girafe   жираф
gorille   горилла
grenouille   баҡа, тәлмәрйен
guêpe   һағыҙаҡ
hérisson   терпе
hibou   өкө, ябалаҡ
hippopotame   һыу үгеҙе
hirondelle   ҡарлуғас
insecte   бөжәк
kangourou   көнгөрә
lapin   ҡуян
léopard   ҡаплан
lézard   кеҫәртке
libellule   энәғараҡ
lèvre   ҡуян
lion   арыҫлан
loup   бүре
mouche   себен
moustique   серәкәй
mouton   һарыҡ
oie   ҡаҙ
oiseau   ҡош
ours   айыу
panthère   сыбар ҡаплан
papillon   күбәләк
perroquet   тутыйғош
phoque   тюлень
pigeon   күгәрсен
poisson   балыҡ
poule   тауыҡ
puce   бөрсә
rat   ҡомаҡ
renard   төлкө
requin   акула
rhinocéros   мөгөҙморон
sangsue   һөлөк
sauterelle   сиңерткә
serpent   йылан
singe   маймыл
souris   сысҡан
taupe   төрткө, һуҡыр сысҡан
taureau   үгеҙ
tigre   юлбарыҫ
tortue   гөбөргәйел, ташбаҡа
vache   һыйыр
veau   быҙау
zèbre   зебра

 

LA TERRE ET LE MONDE

LA NATURE

air   һауа
arbre   ағас
argent   көмөш
bois   ағас
branche   ботаҡ
brouillard   томан
chaleur   йылылыҡ
ciel   күк
côte   яр
couleur   төҫ
désert   сүл
eau   һыу
éclair   йәшен
étoile   йондоҙ
fer   тимер
feu   ут
feuille   япраҡ
fleur   сәскә
fleuve   йылға
forêt   урман
froid   һыуыҡ
fumée   төтөн
glace   боҙ
herbe   улән
île   утрау
inondation   һыу баҫыу
lac   күл
lumière   яҡтылыҡ, яҡты
lune   ай
mer   диңгеҙ
monde   донъя
montagne   тау
neige   ҡар
nuage   болот
ombre   күләгә
or   алтын
papier   ҡағыҙ
pierre   таш
plante   үҫемлек
pluie   ямғыр
poussière   саң, туҙан
racine   тамыр
rocher   ҡая
sable   ҡом
soleil   ҡояш
tempête   дауыл
Terre   Ер
terre   тупраҡ, ер
vent   ел
verre   быяла

 

LES COULEURS

blanc   аҡ
bleu   күк
jaune   һары
noir   ҡара
rouge   ҡыҙыл
vert   йәшел

 

LES POINTS CARDINAUX

nord   төньяҡ
sud   көньяҡ
est   көнсығыш
ouest   көнбайыш

 

LES SAISONS

printemps   яҙ
été   йәй
automne   көҙ
hiver   ҡыш