AVAR

АВАР МАЦӀ 

 

La république du Daghestan est située dans le nord du Caucase au sein de la Fédération de Russie. On y parle au moins 40 langues dont l'avar qui porte également le nom de "langue des montagnes" (магӏарул мацӏ). Cette langue du groupe avar-andi de la famille nakho-daghestanaise parlée principalement dans l'est et le sud du pays est l'une des langues officielles avec le russe de cette petite république. Bien que possédant de nombreux dialectes, celui de Khunzax a servi de référence à la langue littéraire qui s'écrit avec un alphabet cyrillique de 51 lettres.

 

ALPHABET CYRILLIQUE AVAR

 

А   Б   В   Г   ГЪ   ГЬ   ГӀ   Д   Е   Ё

Ж   З   И   Й   К   КЪ   КЬ   КӀ   Л   ЛЪ

ЛӀ   М   Н   О   П   Р   С   Т   ТӀ   У   Ф

Х   ХЪ   ХЬ   ХӀ   Ц   ЦӀ   Ч   ЧӀ   Ш   Щ

Ъ   Ы   Ь   Э   Ю   Я

 

 

LES NOMBRES

Le système numéral de l'avar est vigésimal (base 20).

1           цо
2           кӏиго    
3           лъабго
4           ункъо
5           щуго
6           анлъго
7           анкьго
8           микьго
9           ичӏго
10         анцӏго

11          анцӏила цо
12         анцӏила кӏиго
13         анцӏила лъабго
14         анцӏила ункъо
15         анцӏила щуго
16         анцӏила анлъго
17         анцӏила анкьго
18         анцӏила микьго
19         анцӏила ичӏго

20        къого
21         къоло цо
30        лъеберго
31         лъебералда цо
40        кӏикъого
41         кӏикъоялда цо
50        кӏикъоялда анцӏго
51         кӏикъоялда анцӏила цо   
60        лъабкъого
61         лъабкъоялда цо
70        лъабкъоялда анцӏго
71         лъабкъоялда анцӏила цо
80        ункъого
81         ункъоялда цо
90        ункъоялда анцӏго
91         ункъоялда анцӏила цо
100      нусго
1000   азарго

 

LE TEMPS  

 

LA DIVISION DU TEMPS

matin   рогьел, радал
midi   къалъулгӏуж
soir   къасимех
nuit   сордо

jour   къо
semaine   анкь
mois   моцӏ
année   сон, лъагӏел

minute   минут
heure   сагӏат

hier   сон
aujourd'hui   жакъа
demain   метер

 

LES JOURS DE LA SEMAINE

lundi   итни
mardi   талат
mercredi   арбагӏ
jeudi   хамиз
vendredi   рузман
samedi   шамат
dimanche   гьатӏан

 

LES MOIS DE L'ANNEE

janvier   январь
février   февраль
mars   март
avril   апрель
mai   май
juin   июнь
juillet   июль
août   август
septembre   сентябрь
octobre   октябрь
novembre   ноябрь
décembre   декабрь

Remarque:  Les jours de la semaine sont d'origine arabe alors que les mois de l'année sont russes.

 

 

LE CORPS HUMAIN

 

artère   артерия
barbe  мегеж
bouche  кӀал
bras  квер
cerveau   гӀадалнаж
cheveu   рас
cheville  хӀатӀихинкӀ
cil   тӀелхал
coeur   ракӀ
colonne vertébrale  мугъзагьод
corps   черх
côte  хьабалухъагӀучӀ
cou   габур
coude   гӀункӀрукь
crâne  гвангвара
cuisse   мачӀ
dent    ца
doigt   килищ
dos  мугъ
épaule   гъеж
estomac   бакӀвали, кванирукъ, чехь
fesse   рохокъотӀи
foie  тӀул
front   нодо
genou   наку
gorge  щекъер
hanche   мачӀчӀ
intestin   бакь
jambe  бох
joue  кӀаркьен
langue   мацӀ
larme   магӀу
lèvre  кӀветӀ
mâchoire   нилъалзул хӀама, чанагъ, чӀандеро
main   квер
menton  нилъу
moustache   михъал
muscle  ччобори
narine   магӀарзукъалазул картӀал
nerf    нерв
nez   мегӀер
nombril  цӀину
nuque   гъванща
oeil   бер
ongle   малъ
oreille   гӀин
orteil  килищ
os   ракьа
paupière   къапераби
peau  тӀом
pied   хӀетӀе
poignet   кверзул рищи
poing   зар
poitrine  керен
pouce   буртӀинкилищ
pouls  бидул кьаби
poumon   гьуърул
rein   ургьисала, багӀаржо
ride  рукӀкӀен
salive  хӀацӀу
sang  би
sein  кеке
sourcil   кьенсер
squelette   ракьа-кӀача
sueur   гӀетӀ
talon  эгъе
tête   бетӀер
veine   бидурихь
ventre   чехь
visage   гьумер

 

 

LES ANIMAUX

 

animal   хӏайван
abeille   на
agneau   кьегӏер
aigle   цӏум
âne   хӏама
araignée   нусиреч
autruche   варанихӏинчӏ
baleine   кит
canard   ордек
cerf   ритӏучӏ
chameau   варани
chat   кето
cheval   чу
chèvre   цӏцӏе
chien   гьой
cochon   болъон
coq   хӏелеко
crabe   краб
crapaud   къверкъ
crocodile   крокодил
dauphin   дельфин
écureuil   гвангва
éléphant   пил
escargot   цӏадалхӏама
fourmi   цӏунцӏра
girafe   жираф
gorille   горилла
grenouille   къверкъ
guêpe   кьужна
hérisson   гӏужрукъ
hibou   руз
hippopotame   бегемот
hirondelle   милъиршо
insecte   хӏутӏ-хъумур
kangourou   кенгуру
lapin   рукъалъул гӏанкӏ
léopard   гъаплан
lézard   кьинч
libellule   гарцӏ
lièvre   гӏанкӏ
lion   гъалбацӏ
loup   бацӏ
mouche   тӏутӏ
moustique   кӏкӏара
mouton   чахъу
oie   хъаз
oiseau   хӏинчӏ
ours   ци
panthère   пантера
papillon   кӏалкӏучӏ
perroquet   попугай
phoque   тюлень
pigeon   микки
poisson   ччугӏа
poule   гӏанкӏу
puce   чӏетӏ
rat   кӏудияб гӏункӏкӏ
renard   цер
requin   акула
rhinocéros   носорог
sangsue   геренж
sauterelle   гарцӏ
serpent   борохь
singe   маймалак
souris   гӏункӏкӏ
taupe   нухрагӏункӏкӏ
taureau   оц
tigre   цӏиркъ
tortue   щурункъверкъ
vache   гӏака
veau   бече
zèbre   зебра

 

LA TERRE ET LE MONDE

LA NATURE

air   гьава
arbre   гъветӏ
argent   гӏарац
bois   цӏул
branche   гӏаркьел
brouillard   накӏкӏ
chaleur   хинлъи
ciel   зоб
côte   рагӏал
couleur   кьер
désert   чӏобогояб авлахъ
eau   лъим
éclair   пири
étoile   цӏва
fer   махх
feu   цӏа
feuille   тӏамах
fleur   тӏегь
fleuve   гӏор
forêt   рохь
froid   квач
fumée   кӏкӏуй
glace   цӏер
herbe   хер
île   чӏинкӏиллъи
inondation   лъим кӏанцӏи
lac   хӏор
lumière   гвангъи, канлъи
lune   моцӏ
mer   ралъад
monde   дуниял
montagne   мегӏер
neige   гӏазу
nuage   накӏкӏ
ombre   рагӏад
or   месед
papier   кагъат
pierre   гамачӏ
plante   хер, хурдул
pluie   цӏад
poussière   хӏур
racine   кьибил
rocher   кьуру
sable   сали
soleil   бакъ
tempête   буран
Terre   Ракь
terre   ракь
vent   гьури
verre   цӏер

 

LES COULEURS

blanc   хъахӏаб
bleu   хъахӏилаб
jaune   тӏогьилаб, гӏобилаб
noir   чӏегӏераб
rouge   багӏараб
vert   гӏурччинаб

 

LES POINTS CARDINAUX

nord   север
sud   къирбал
est   бакъбакк
ouest   бакътӏерхь

 

LES SAISONS

printemps   их
été   рии
automne   хасалихълъи
hiver   кьин, хасел