TOUVAIN

ТЫВА ДЫЛ 

 

 

Le touvain appartient à la branche septentrionale des langues turques de la famille altaïque. Parlé officiellement dans la république de Touva, république située à l'extrême sud de la Sibérie, au sein de la Fédération de Russie, le touvain, constitué de quatre dialectes dont celui du centre sert de référence à la langue littéraire, est également parlé par de petits groupes en Mongolie et en Chine. La langue a subi l'influence du mongol et du russe, et s'écrit avec une variante de l'alphabet cyrillique.

 

ALPHABET CYRILLIQUE TOUVAIN

А   Б   В   Г   Д   Е   Ё   Ж   З   И

Й   К   Л   М   Н   Ң   О   Ө  П  Р 

С   Т   У   Ү   Ф   Х   Ц   Ч   Ш  Щ 

Ъ   Ы   Ь   Э   Ю   Я

 

 

LES NOMBRES

Le système numéral du touvain est décimal.

1           бир
2          ийи
3          үш
4          дөрт
5          беш
6          алды
7          чеди
8          сес
9          тос
10        он

11         он бир
12         он ийи
13         он үш
14         он дөрт
15         он беш
16         он алды
17         он чеди
18         он сес
19         он тос

20        чээрби
21         чээрби бир
30        үжен
40        дөртен
50        бежен
60        алдан
70        чеден
80        сезен
90        тозан
100      чүс
1000   муң

 

LE TEMPS

LA DIVISION DU TEMPS

matin   эртен
midi   дүъш
soir   кежээ
nuit   дүн

jour   хүн
semaine   неделя
mois   ай
année   чыл

minute   минут
heure   шак

hier   дүүн
aujourd'hui   бөгүн
demain   даарта

 

LES JOURS DE LA SEMAINE

lundi   понедельник
mardi   вторник
mercredi   среда
jeudi   четверг
vendredi   пятница
samedi   суббота
dimanche   воскресенье

 

 

LES MOIS DE L'ANNEE

janvier   январь
février   февраль
mars   март
avril   апрель
mai   май
juin   июнь
juillet   июль
août   август
septembre   сентябрь
octobre   октябрь
novembre   ноябрь
décembre   декабрь

Remarque:  Les noms des jours de la semaine et des mois de l'année sont russes.

 

LE CORPS HUMAIN

artère  артерия
barbe  сегел салы
bouche  аас
bras  хол
cerveau  мээ
cheveu  баш дүгү
cheville  кажык
cil  кирбик
coeur  чүрек
colonne vertébrale  дурт-сын сөөгү
corps  эът-бот
côte  ээги
cou  моюн
coude  шенек
crâne  баш сөөгү
cuisse  дөңмек
dent   диш
doigt  салаа
dos  оорга
épaule  эгин
estomac  ижин
fesse  ужа эъди
foie  баар
front  хавак
genou  дискек
gorge  боостаа, боску
hanche  дөңмек
intestin  шөйүндү                         
jambe  бут, даван
joue  чаак
langue  дыл
larme  чаш
lèvre  эрин
mâchoire  чаак сөөгү
main  хол
menton  сегел
moustache  эрин салы
muscle  шыңган эът
narine  думчук үдү
nerf  нерв
nez  думчук
nombril  хин[дик]
nuque  чушкуу
oeil  карак
ongle  дыргак
oreille  кулак
orteil  салаа
os  сөөк
paupière  карак хавыы
peau  кеш
pied  бут, даван
poignet  билек
poing  чудурук                        
poitrine  хөрек
pouce  улуг-эргек
pouls  судал                  
poumon  өкпе
rein бүүрек
ride  дырышкак
salive  чараа
sang  хан              
sein эмиг
sourcil  хавак кирбии
squelette  скелет
sueur  дер
talon  ээжек
tête  баш
veine  вена
ventre  ижин, хырын
visage  арын

 

LES ANIMAUX

animal   дириг амытан
abeille   ары
agneau   хураган
aigle   эзир
âne   элчиген
araignée   ээремчик, ээремчигей
autruche   страус
baleine   кит
canard   өдүрек
cerf   иви
chameau   теве
chat   диис, моортай, мый-ыт
cheval   аът
chèvre   өшкү
chien   ыт
cochon   хаван
coq   аскыр дагаа
crabe   краб
crapaud   бөзүр-пага
crocodile   крокодил
dauphin   дельфин
écureuil   дииң, сырбык
éléphant   чаан
escargot   улитка
fourmi   кымыскаяк
girafe   жираф
gorille   горилла
grenouille   пага
guêpe   ары, тас-ары
hérisson   чараа-чечен
hibou   үгү, инек-сокпа, межерген
hippopotame   бегемот
hirondelle   хараачыгай
insecte   насеком, курт-кымыскаяк
kangourou   кенгуру
lapin   кролик, тоолай
léopard   леопард
lézard   хелеске, селеске
libellule   инелик
lièvre   кодан, койгун
lion   арзылаң
loup   бөрү
mouche   сээк, кара-сээк
moustique   ымыраа
mouton   хой
oie   кас
oiseau   куш
ours   адыг
panthère   пантера
papillon   ховаган
perroquet   дойду
phoque   тюлень
pigeon   көге-буга
poisson   балык
poule   кыс дагаа
puce   кара-быт
rat   крыса, аскыр-деге
renard   дилги
requin   акула
rhinocéros   мыйыс-думчук
sangsue   пиявка, хан сорар курт
sauterelle   шерги
serpent   чылан
singe   сарбашкын
souris   күске
taupe   дедир-даван
taureau   буга
tigre   пар
tortue   мелегей, языты-мелегей
vache   инек
veau   бызаа, молдурга, казыра

 

 

LA TERRE ET LE MONDE

LA NATURE

air   агаар
arbre   ыяш
argent   мөңгүн
bois   ыяш
branche   будук
brouillard   туман
chaleur   чылыг
ciel   дээр
côte   эрик
couleur   өң
désert   куруг хову
eau   суг
éclair   кызаңнааш, чаңнык
étoile   сылдыс
fer   демир
feu   от
feuille   бүрү
fleur   чечек
fleuve   хем
forêt   арыг, арга
froid   соок
fumée   ыш
glace   дош
herbe   сиген, оът
île   ортулук
inondation   үер, чайык
lac   хөл
lumière   чырык
lune   ай
mer   далай
monde   делегей
montagne   даг
neige   хар
nuage   булут
ombre   хөлеге
or   алдын
papier   саазын
pierre   даш
plante   үнүш
pluie   чаъс
poussière   доозун, довурак
racine   дазыл
rocher   хая
sable   элезин, кум
soleil   хүн
tempête   шуурган
Terre   Чер
terre   хөрзүн
vent   хат
verre   шил

 

LES COULEURS

blanc   ак
bleu   көк
jaune   сарыг
noir   кара
rouge   кызыл
vert   ногаан

 

LES POINTS CARDINAUX

nord   соңгу чүк
sud   мурнуу чүк
est   чөөн чүк
ouest   барыын чүк

 

LES SAISONS

printemps   час
été   чай
automne   күс
hiver   кыш